وقتی صحبت از “ایست قلبی” میشود، بسیاری از ما تصویر یک فرد مسن با سابقه بیماری قلبی را در ذهن داریم. اما واقعیت تلخ این است که گاهی این اتفاق برای جوانان سالم، ورزشکار و پرانرژی نیز رخ میدهد. ایست قلبی به معنای توقف ناگهانی عملکرد پمپاژ قلب است و در جوانان، اغلب بدون هیچ اخطار قبلی ظاهر میشود. در این مطلب، به علل، علائم و اقدامات ضروری در مواجهه با این اتفاق میپردازیم .
علل ایست قلبی در جوانان چیست ؟
برخلاف افراد مسن، علت ایست قلبی در جوانان معمولاً بیماریهای عروق کرونری نیست، بلکه ناشی از مشکلات ساختاری یا الکتریکی قلب است که اغلب تشخیص داده نشدهاند:
- کاردیومیوپاتی هیپرتروفیک (HCM): شایعترین علت مرگ ناگهانی در ورزشکاران جوان. در این بیماری، دیواره عضله قلب به طور غیرطبیعی ضخیم میشود و در نتیجه، پمپاژ خون مختل میگردد.
- آنومالی عروق کرونر: یک نقص مادرزادی که در آن شریانهای کرونر (عروق تغذیهکننده قلب) به صورت غیرعادی قرار گرفتهاند و در هنگام ورزش، فشرده شده و جریان خون قطع میشود.
- سندرم QT طولانی (LQTS): یک اختلال الکتریکی ارثی که باعث ضربان قلب نامنظم و خطرناک میشود. این حالت میتواند توسط استرس، ترس ناگهانی یا حتی صدای زنگ تلفن نیز تحریک گردد.
- کمپوتاسیون بطنی (ARVC): در این بیماری، بخشی از عضله قلب با بافت چربی و فیبرو جایگزین میشود که منجر به آریتمی کشنده میگردد.
- مسمومیت دارویی یا مصرف مواد مخدر: مصرف مواد محرک مانند کوکائین یا آمفتامینها و حتی مصرف بیش از حد برخی داروها میتواند باعث ایست قلبی شود.
- ضربه مستقیم به قفسه سینه : دریافت یک ضربه ناگهانی و مستقیم به قفسه سینه (مثلاً توسط توپ بیسبال یا پاک ضربه در ورزش) در یک لحظه حساس از چرخه قلبی، میتواند باعث ایست شود.
علائم هشداردهنده ایست قلبی چیست؟
متأسفانه ایست قلبی اغلب اولین علامت خود است! اپیشگیری از ایست قلبی در جوانان با غربالگری و آگاهی ممکن است. اگر سابقه خانوادگی بیماریهای قلبی یا مرگ ناگهانی دارید، یا خودتان علائم هشداردهنده را تجربه کردهاید، حتماً به متخصصین قلب در وبسایت درمان شیرین مراجعه کنید. معاینات دورهای، نوار قلب و اکوکاردیوگرافی میتوانند بسیاری از این مشکلات پنهان را آشکار کنند. در برخی موارد، علائم هشداردهنده زیر ممکن است دیده شوند:
- غش کردن ناگهانی (سنکوپ) به ویژه حین یا بلافاصله پس از ورزش
- درد قفسه سینه یا تنگی نفس بیسابقه در حین فعالیت
- تپش قلب شدید، نامنظم یا همراه با احساس “بال زدن” در قفسه سینه
- سرگیجه یا سبکی سر مکرر
- سابقه خانوادگی ایست قلبی ناگهانی یا بیماریهای ارثی قلبی در بستگان درجه یک
بهترین پزشکان قلب شیراز
علیرضا معرف فلوشیپ اکوکاردیوگرافی
مسعود شفیعی فوق تخصص جراحی قلب و عروق
اردوان زینل زاده فلوشیپ اقدامات مداخله ای قلب و عروق بزرگسالان (اینترونشنال کاردیولوژی)
اگر با فردی که دچار ایست قلبی شده مواجه شدید، این چهار اقدام را به خاطر بسپارید:
در مواجهه با ایست قلبی، تنها با ماساژ قلبی بیوقفه و استفاده از AED، میتوانید مدار الکتریکی قلب را “ریست” کنید و جان بیمار را نجات دهید.
- با فوریتهای پزشکی (۱۱۵) تماس بگیرید :آرام و واضح موقعیت را شرح دهید.
- شروع فوری احیای قلبی ریوی (CPR):
- فرد را به پشت روی یک سطح سفت بخوابانید.
- کف دستان خود را روی وسط قفسه سینه او قرار داده و دستهایتان را قفل کنید.
- با فرکانس ۱۰۰ تا ۱۲۰ فشار در دقیقه، قفسه سینه را به عمق ۵-۶ سانتیمتر فرو ببرید.
- فراموش نکنید: در احیای قلبی ریوی تنها با دست (Hands-Only CPR) برای افراد غیرمتخصص، انجام ماساژ قلبی بیوقفه تا رسیدن کمک، کافی و بسیار مؤثر است.
-
استفاده از دفیبریلاتور خارجی خودکار (AED):
- اگر در مکان عمومی هستید، از اطرافیان بخواهید دستگاه AED را بیاورند.
- دستگاه را روشن کنید و دستورالعمل صوتی آن را دقیقاً دنبال کنید.
- پدهای دستگاه را روی قفسه سینه فرد طبق نقشه روی پدها بچسبانید. دستگاه به طور خودکار ریتم قلب را تحلیل کرده و در صورت لزوم، شوک الکتریکی میدهد.
- ادامه کمک تا رسیدن پرسنل اورژانس: CPR و استفاده از AED را تا زمانی که پرسنل آموزشدیده برسند یا فرد علائم حیاتی را نشان دهد ، ادامه دهید.
تفاوت ایست قلبی و سکته قلبی چیست؟
اغلب مردم فکر میکنند «ایست قلبی» و «سکته قلبی» دو عبارت برای توصیف یک اتفاق هستند. اما این یک باور کاملاً نادرست است! درک تفاوت بین این دو میتواند جان یک نفر را نجات دهد، زیرا اقدامات لازم در برابر هر کدام کاملاً متفاوت است. در این مطلب، به زبان ساده این دو را مقایسه میکنیم.
سکته قلبی (حمله قلبی): یک مشکل “مکانیکی“
تصور کنید یک لوله انتقال سوخت در خودرو دچار گرفتگی شود. موتور هنوز روشن است و میخواهد کار کند، اما به دلیل کمبود سوخت، دچار آسیب میشود.
- سکته قلبی زمانی رخ میدهد که یک لخته خون، عروق کرونر (رگهای تغذیهکننده عضله قلب) را مسدود کند. در نتیجه، خون حاوی اکسیژن به بخشی از عضله قلب نمیرسد و آن بخش شروع به مردن میکند.
- ماهیت مشکل: یک مشکل گردش خونی (مکانیکی) است.
- وضعیت قلب: قلب معمولاً از ایستادن باز نمیایستد. هنوز میتپد، اما عضله آن در حال آسیب دیدن است.
علائم شایع سکته قلبی : درد قفسه سینه ، تنگی نفس ، تعریق سرد ، درد در فک، گردن یا بازو
اقدامات فوری اولیه : تماس با اورژانس ، آرام کردن بیمار ، جویدن آسپرین(در صورت هوشیاری و عدم حساسیت)
ایست قلبی: یک مشکل “الکتریکی“
تصور کنید سیستم برق و کامپیوتر خودرو به طور ناگهانی از کار بیفتد. حتی اگر باک بنزین پر باشد، خودرو روشن نمیشود و هیچ کاری انجام نمیدهد.
- ایست قلبی به دلیل یک اختلال الکتریکی در قلب رخ میدهد که باعث میشود بطنها (حفرههای پایینی قلب) به جای پمپاژ مؤثر، به سرعت و به طور نامنظم بلرزند (فیبریلاسیون بطنی). در این حالت، پمپاژ خون به تمام بدن متوقف میشود.
- ماهیت مشکل: یک مشکل الکتریکی است.
- وضعیت قلب: قلب از تپش باز میایستد یا آنقدر نامنظم میزند که عملاً پمپاژی انجام نمیدهد.
ارتباط بین سکته قلبی و ایست قلبی ؛ یک چرخه خطرناک
این دو کاملاً مستقل نیستند. یک سکته قلبی شدید میتواند باعث ایجاد یک اختلال الکتریکی در قلب شود و در نهایت منجر به ایست قلبی گردد. بنابراین، سکته قلبی یکی از علل شایع ایست قلبی محسوب میشود.
در این حالت بهترین اقدامات به شرح زیر است :
- اگر فردی هوشیار است اما از درد قفسه سینه شکایت دارد: به سکته قلبی شک کنید. فوراً با ۱۱۵ تماس بگیرید، او را آرام نگه دارید و از او بخواهید کمی بنشیند یا دراز بکشد.
- اگر فردی بیهوش است، نفس نمیکشد و پاسخی نمیدهد: به ایست قلبی شک کنید.
- با ۱۱۵ تماس بگیرید.
- بلافاصله احیای قلبی ریوی (CPR) را شروع کنید.
- از اطرافیان بخواهید یک دفیبریلاتور (AED) بیاورند.
