علائم عفونت ادراری در زنان
علائم شایع عفونت ادراری (سوزش، تکرر و کدری ادرار)
-
علائم نشانه ها سوزش/درد ادرار احساس سوزش یا درد هنگام ادرار(شدیدترین علامت) تکرر ادرار نیاز مکرر به ادرار (10-20 بار در روز) تکرر ادرار در شبها بیدار شدن چندین بار برای ادرار فشار پایین شکم احساس فشار در قسمت تحتانی شکم تیرگی ادرار ادرار تیره ، ابری یا خونی بوی نامطبوع بوی تند یا بد از ادرار عدم کنترل ادرار نشت بدون ارادی (بخصوص کودکان) دلدرد خفیف فشار و درد پایین شکم
عفونت ادراری چیست؟
عفونت ادراری یعنی ورود باکتریهای مضر به سیستم ادراری و ایجاد التهاب و بیماری.بهعبارت دیگر، باکتریها از طریق مجرای ادرار وارد مثانه میشوند و آنجا رشد میکنند.عفونت ادراری یک بیماری باکتریایی معمول و غیرخطرناک است که با علائم سوزش،درد و کدری ادرار ظاهر میشود و با داروهای ساده در یک هفته بهتر میشود – اما در مواردی نیاز به درمان دقیق و نظر پزشک دارد. اگر درمان نشود، میتواند کلیه را درگیر کند و شدیدتر شود اما اگر بهموقع درمان شود،1الی 2 روز بعد از شروع آنتیبیوتیک احساس بهتری میکنید.
چه زمانی برای عفونت ادراری به پزشک مراجعه کنیم؟ (تب، درد پهلو، بارداری)
1. تب بالا (بیش از ۳۸.۵ درجه سانتیگراد) و لرز
2. درد شدید در پهلوها، کمر یا زیر دنده ها (که ممکن است نشاندهنده عفونت کلیه باشد)
3. حالت تهوع و استفراغ
4. احساس خستگی شدید و سردرگمی (به ویژه در افراد مسن)
5. تکرار ادرار یا احساس فوریت برای ادرار کردن با حجم بسیار کم یا عدم دفع ادرار
این علائم ممکن است نشاندهنده گسترش عفونت به کلیه ها یا حتی عفونت خون باشد که یک وضعیت اورژانسی محسوب میشود .
نکته مهم: حتی اگر علائم خفیف هستند، اما پس از یک یا دو روز خودبه خود بهبود نیافتند، حتماً به پزشک مراجعه کنید. عفونتهای ادراری به ندرت بدون درمان آنتیبیوتیکی برطرف میشوند و ممکن است بدتر شوند.
چه افرادی حتی با علائم خفیف باید سریعاً به پزشک مراجعه کنند ؟
این افراد در معرض خطر بیشتری برای عوارض جدی هستند.
1. زنان باردار: عفونت ادراری در بارداری میتواند برای مادر و جنین خطرناک باشد.
2. افراد مسن: ممکن است علائم معمول (مانند سوزش ادرار) را نداشته باشند و به جای آن با تغییر وضعیت ذهنی (مانند گیجی یا هذیان)، خستگی یا ضعف عمومی مراجعه کنند.
3. مردان: عفونت ادراری در مردان کمتر شایع است و ممکن است نشاندهنده مشکلات زمینهای مانند پروستاتیت یا انسداد باشد.
4. کودکان.
5. افراد مبتلا به بیماریهای مزمن مانند دیابت، نقص سیستم ایمنی، یا بیماری کلیوی.
عوامل خطر و راههای پیشگیری از عفونت ادراری
عفونت ادراری برای هر کسی امکان دارد اتفاق بیفتند، اما برخی عوامل، احتمال ابتلا به آن را بیشتر میکنند. درک این موارد به شما کمک میکند تا از خود بهتر مراقبت کنید.
آناتومی بدن زنان : مجرای ادرار در زنان کوتاهتر است و به مقعد نزدیکتر است. این موضوع ورود باکتریها به مثانه را آسانتر میکند. زمان شست و شو ، همیشه از جلو به عقب خود را پاک کنید و از محصولات معطر و تحریککننده در ناحیه تناسلی خودداری کنید.
روابط جنسی : فعالیت جنسی میتواند باکتریها را به سمت مجرای ادرار هدایت کند. تخلیه مثانه بلافاصله پس از رابطه جنسی میتواند به دفع باکتریها کمک کند و نوشیدن یک لیوان آب نیز مفید است.
حاملگی : تغییرات هورمونی در بارداری و فشار رحم روی مثانه، تخلیه کامل ادرار را سختتر میکند. معاینات منظم دوران بارداری را جدی بگیرید و در صورت بروز هرگونه علامت غیرعادی (مانند سوزش ادرار) فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
ضعف سیستم ایمنی : بیماریهای مزمن مانند دیابت، سیستم دفاعی بدن را تضعیف میکنند و مقابله با عفونتها را سختتر میکنند. یک رژیم غذایی سالم و سبک زندگی مناسب برای تقویت سیستم ایمنی داشته باشید.
دیابت : قند بالا در ادرار، یک محیط عالی برای رشد باکتریها فراهم میکند. سطح قند خون خود را کنترل کنید و به اندازه کافی آب بنوشید تا ادرار رقیق بماند.
سن (یائسگی) : کاهش هورمون استروژن پس از یائسگی، باعث تغییر در مجرای ادرار و مثانه شده و آنها را در برابر عفونت آسیبپذیرتر میکند. با پزشک خود در مورد گزینههای ممکن مانند کرمهای موضعی استروژن مشورت کنید.
مسدودیت ادراری : وجود سنگ کلیه، تومور یا بزرگ شدن پروستات در مردان میتواند مسیر خروج ادرار را مسدود کند و با باقی ماندن ادرار در مثانه، عفونت ایجاد شود. در صورت مشاهده مشکل در دفع ادرار یا تغییر در جریان آن، به پزشک مراجعه کنید تا علت آن بررسی شود.
کاتتر ادراری : وجود لولهای در مثانه برای تخلیه ادرار، راهی مستقیم برای ورود باکتریها به بدن فراهم میکند. در صورت نیاز به کاتتر، بهداشت را به شدت رعایت کنید. کاتتر فقط باید در زمان ضروری و تحت نظارت پزشکی استفاده شود.
رفتارهای بهداشتی نادرست : پاککردن ناحیه تناسلی از عقب به جلو (به سمت مجرای ادرار) باعث انتقال باکتریهای روده به مجرای ادرار میشود. همچنین تمیز نکردن دقیق این ناحیه خطر را افزایش میدهد. همیشه پس از ادرار، خود را از جلو به عقب پاک کنید و ناحیه تناسلی را خشک و تمیز نگه دارید.
نوشیدن آب کافی در طول روز و تخلیه به موقع مثانه ، از سادهترین و مؤثرترین راهها برای پیشگیری از عفونت ادراری است
بهداشت و مصرف مایعات یکی از راههای جلوگیری از عفونت ادراری
1. بهداشت شخصی:
- جهت پاک کردن: از جلو به عقب (نه برعکس)
- شستن منطقه: بعد از دستشویی و روابط جنسی
- تغییر لباس: خشک نگهداشتن ناحیه
- انتخاب لباس: استفاده از لباسهای راحت و نخی
2. عادات ادراری:
- ادرار منظم: تخلیه کامل و منظم مثانه
- ادرار بعد از روابط: بلافاصله بعد از رابطه جنسی
- عدم تأخیر: بدون تأخیر زیاد در ادرار
3. تغذیه و مایعات:
- آب زیاد: 2-3 لیتر روزانه
- دوری از محرکها: کافئین، الکل، غذای تند وتیز
- ویتامین C: مصرف ویتامین موجود در میوهها، تغییر pH ادرار
درمان خانگی برای عفونت ادراری چیست ؟
درمان خانگی برای دفع باکتریها، کاهش التهاب و ایجاد محیطی نامناسب برای رشد باکتریها کمک میکند و نقش مکملی مؤثر در کنار درمان اصلی دارد. در مواردی که علائم بسیار خفیف و تازه شروع شده اند (مثلاً کمی سوزش خفیف)، میتوانید اقدامات زیر را انجام دهید
برای رفع عفونت ادراری چی بخوریم ؟
1· مقادیر زیاد آب و مایعات بنوشید
این کار به دفع باکتریها از سیستم ادراری کمک میکند.نوشیدن مقادیر زیاد آب و مایعات غیرشیرین، باعث افزایش حجم ادرار و تکرر دفعات دفع میشود. این کار به “شستشوی” طبیعی دستگاه ادراری و خروج باکتریها از مثانه کمک میکند.
2. استفاده از عصاره و آب کرنبری (زغال اخته)
کرنبری حاوی موادی به نام “پروآنتوسیانیدین” (PACs) است که از چسبیدن باکتریهای E. coli (شایعترین عامل عفونت ادراری) به دیواره ی مثانه و مجاری ادراری جلوگیری میکند و باکتریها به راحتی و از طریق ادرار از بدن دفع میشوند. مصرف آب کرنبری بدون شکر بسیار مهم است، زیرا شکر میتواند محیط مناسبی برای رشد باکتریها ایجاد کند.
· استفاده از مکملهای عصاره ی کرنبری که غلظت بالایی از PACs دارند، اغلب مؤثرتر از نوشیدن مقادیر زیاد آبمیوه است.
· نکته: اگر داروهای رقیق کننده ی خون مانند وارفارین مصرف میکنید، پیش از استفاده از مکملهای کرنبری با پزشک خود مشورت کنید
۳. تقویت سیستم ایمنی با ویتامین C (اسید اسکوربیک)
ویتامین C ادرار را اسیدی تر میکند. محیط اسیدی برای رشد بسیاری از باکتریهای عامل عفونت ادراری نامطلوب است. علاوه بر این، ویتامین C به تقویت کلی سیستم ایمنی بدن کمک میکند.
مصرف مواد غذایی سرشار از ویتامین C مانند مرکبات (پرتقال، لیمو شیرین، گریپفروت)، کیوی، فلفل دلمهای، کلم بروکلی و گوجه فرنگی را افزایش دهید. استفاده از مکمل ویتامین C نیز پس از مشورت با پزشک یا داروساز میتواند مفید باشد.
۴. استفاده از پروبیوتیکها
باکتریهای مفید موجود در پروبیوتیکها به حفظ تعادل فلور طبیعی دستگاه گوارش و ناحیهی پرینه (میاندوراه) کمک میکنند. این کار مانع از رشد بیش از حد باکتریهای مضر میشود و میتواند از عفونتهای مکرر پیشگیری کند.
مصرف منابع غذایی پروبیوتیک مانند ماست پروبیوتیک، کفیر، کامبوچا و غذاهای تخمیری مانند ترشی کلم را در برنامه غذایی خود قرار دهید
۵. رعایت اصول بهداشتی و رفتاری
· دفع ادرار به موقع: هرگز احساس دفع ادرار را نادیده نگیرید و مثانه خود را برای مدت طولانی پر نگه ندارید.
· تخلیه کامل مثانه: پس از ادرار کردن، چند لحظه صبر کنید و مجدد تلاش کنید تا مطمئن شوید مثانه کاملاً خالی شده است.
· نحوهی صحیح توالت رفتن: همیشه از جلو به عقب خود را پاک کنید تا از انتقال باکتریهای از ناحیه ی مقعد به مجرای ادرار جلوگیری شود.
· ادرار کردن پس از رابطه جنسی: این کار به دفع باکتریهایی که ممکن است در حین رابطه به مجرای ادرار راه یافته باشند، کمک میکند.
· پوشیدن لباس زیر نخی و گشاد: از پوشیدن لباسهای زیر تنگ و مصنوعی که رطوبت را در خود نگه میدارند و محیطی مناسب برای رشد باکتریها ایجاد میکنند، خودداری کنید.
۶. اجتناب از مواد محرک مثل کافئین و الکل
· کافئین، الکل و نوشیدنیهای گازدار: این مواد میتوانند مثانه را تحریک کرده و علائم سوزش و تکرر ادرار را بدتر کنند.
· غذاهای تند و پرادویه: در برخی افراد، این غذاها میتوانند باعث تحریک مثانه شوند.
· نیکوتین: سیگار کشیدن علاوه بر تضعیف سیستم ایمنی، یک عامل محرک قوی برای مثانه است.
· درمان خانگی جایگزین پزشک نیست
اگر علائم شما شدید است (تب، لرز، درد پهلو) یا پس از ۲۴ تا ۴۸ ساعت بهبودی حاصل نشد، سریعا به پزشک مراجعه کنید. عفونت ممکن است به کلیه ها سرایت کند و تبدیل به یک مشکل جدی و خطرناک شود.
· آنتی بیوتیکها تنها درمان قطعی هستند: برای از بین بردن کامل باکتریهای عامل عفونت، معمولاً مصرف یک دوره آنتی بیوتیک تجویز شده توسط پزشک ضروری است. درمانهای خانگی تنها به مدیریت علائم و پیشگیری کمک میکنند.
· گروههای پرخطر: زنان باردار، افراد مسن، مردان، کودکان و افراد مبتلا به دیابت یا نقص سیستم ایمنی، به هیچ وجه نباید تنها به درمانهای خانگی اکتفا کنند و حتماً باید به پزشک مراجعه نمایند.
درمان دارویی عفونت ادراری : از بین بردن باکتری های عامل عفونت به کمک آنتی بیوتیک.
داروی اصلی در عفونت ادراری آنتی بیوتیک ها می باشد. پزشک بر اساس نوع باکتری، شدت عفونت، سن و شرایط کلی بیمار آنتی بیوتیک مناسب را انتخاب میکند.
1. نسخه خودسرانه ممنوع! حتماً به پزشک مراجعه کنید. مصرف خودسرانه آنتی بیوتیک باعث “مقاومت دارویی” می شود، یعنی دفعه بعد آن دارو روی شما اثر نمی کند.
2. دوره درمان را کامل کنید: حتی اگر بعد از 1-2 روز احساس کردید کاملاً خوب شده اید، حتماً تمام آنتی بیوتیک های تجویز شده را تا آخر مصرف کنید. اگر زود قطع کنید، ممکن است عفونت بازگردد و قوی تر شود.
3. علائم خود را دنبال کنید: اگر پس از 2-3 روز از شروع دارو، علائم شما بهبود نیافت یا بدتر شد (مثلاً تب کردید یا درد پهلو گرفتید)، فوراً به پزشک خود اطلاع دهید.
4. اگر باردار هستید، حتماً به پزشک خود اطلاع دهید. او آنتی بیوتیک های کاملاً ایمن برای شما و جنین (مثل سفالکسین یا آموکسی سیلین) را تجویز خواهد کرد.
روند درمان در عفونت ادراری
1. شما به پزشک مراجعه می کنید و علائم خود (سوزش، تکرر ادرار و…) را می گویید.
2. پزشک برای شما آزمایش ادرار می نویسد تا وجود باکتری تأیید شود.
3. پزشک یک آنتی بیوتیک مناسب (مثلاً برای 3 یا 5 روز) و یک مسکن ادراری (برای رفع سوزش) تجویز می کند.
4. شما داروها را دقیقاً طبق دستور مصرف می کنید و دوره آنتی بیوتیک را حتماً کامل می کنید.
5. حدوداً 1-2 روز بعد سوزش ادرار بهتر می شود و تا پایان دوره دارو، عفونت به طور کامل از بین می رود
آیا UTI در بارداری خطرناک است؟
عفونت ادراری در بارداری شایع و بسیار خطرناک است و باید با جدیت و به سرعت درمان شود.
بارداری باعث ایجاد تغییرات فیزیولوژیکی در بدن میشود و آن را مستعد عفونت ادراری میکند ، در صورت عدم درمان، این عفونت میتواند عواقب جدی برای مادر و جنین داشته باشد.
1. افزایش هورمون پروژسترون: این هورمون باعث شل شدن عضلات حالب (مجرای انتقال ادرار از کلیه به مثانه) و کاهش انقباضات آنها میشود. در نتیجه، جریان ادرار کندتر شده و باکتریها زمان بیشتری برای رشد و تکثیر قبل از دفع دارند.
2. فشار رحم: با بزرگ شدن رحم، به مثانه و حالبها فشار وارد میشود. این فشار میتواند مانع از تخلیه کامل مثانه شود و ادرار باقیمانده در مثانه، محیطی ایده آل برای رشد باکتریها فراهم میکند.
3. تغییر در ترکیب ادرار: در دوران بارداری، ادرار غلظت بیشتری از قند و برخی هورمونها دارد که میتواند محیط را برای رشد باکتریها مساعدتر کند.
اگر عفونت ادراری در بارداری به موقع تشخیص و درمان نشود، میتواند منجر به عوارض زیر شود:
1. عفونت کلیه : این جدی ترین و شایعترین عارضه عفونت ادراری در بارداری است. عفونت از مثانه به یک یا هر دو کلیه سرایت میکند. علائم آن ؛ تب بالا، لرز شدید، درد شدید در پهلوها یا کمر، حالت تهوع و استفراغ می باشد .
عفونت کلیه میتواند باعث سپسیس (عفونت خون)، نارسایی کلیوی و شوک در مادر شود که یک وضعیت اورژانسی محسوب میشود.
2. کم خونی: عفونتهای مزمن یا مکرر میتوانند منجر به کمخونی در مادر شوند.
3. زایمان زودرس: عفونت و التهاب ناشی ازعفونت ادراری میتواند باعث تحریک انقباضات رحمی و پارگی زودرس کیسه آب شود که به زایمان زودرس می انجامد. نوزادان نارس در معرض خطر مشکلات سلامتی متعددی هستند.
2. کم وزن بودن نوزاد در هنگام تولد (LBW): عفونت میتواند بر رشد جنین تأثیر بگذارد و منجر به تولد نوزادی با وزن کمتر از حد طبیعی شود.
3. افزایش خطر مرگ و میر جنین یا نوزاد: در موارد شدید و درمان نشده، عفونت میتواند منجر به سقط جنین یا مرده زایی شود.
سوالات پرتکرار
آیا عفونت ادراری قابل انتقال است؟
- خیر، عفونت ادراری منتقل نمیشود
- اما در روابط جنسی باکتریهای زیادی منتقل میشود
آیا خودبخودی بهتر میشود؟
- بعضی موارد خفیف خود درمان میشوند
- اما در بیشتر موارد نیاز به آنتیبیوتیک دارند
مدت درمان چقدر است؟
- 3-7 روز برای عفونت ساده
- 10-14 روز برای عفونت پیچیده
- بهبودی سریع : 24-48 ساعت
